بر اساس یافته‌های سازمان ملل، میانگین نرخ باروری در جهان به کمتر از نصف آنچه در دهه ۱۹۶۰ بود، کاهش یافته و در اکثر کشورها به زیر «سطح جایگزینی» لازم برای حفظ جمعیت فعلی رسیده است.
در میان این افت تاریخی، صندوق جمعیت سازمان ملل (UNFPA)، که نهاد مربوط به سلامت و حقوق جنسی و باروری سازمان ملل است، در گزارشی که این هفته منتشر شد، اعلام کرد که نزدیک به ۲۰ درصد از بزرگسالان در سن باروری، در ۱۴ کشور جهان، بر این باورند که قادر نخواهند بود به تعداد دلخواه خود فرزند داشته باشند. این گزارش نشان می‌دهد که برای اکثر آن‌ها، ناباروری دلیل این امر نیست. این افراد به عواملی مانند محدودیت‌های مالی، موانع دسترسی به مراقبت‌های پزشکی مرتبط با باروری یا بارداری، و ترس از وضعیت جهان اشاره می‌کنند که به گفته آن‌ها، مانع از تصمیم‌گیری مستقل‌شان در امور باروری و تولید مثل می‌شود.
شالینی راندریا، رئیس دانشگاه اروپای مرکزی در وین و مشاور ارشد خارجی گزارش UNFPA، می‌گوید: «افراد زیادی در بیرون هستند که مایل به فرزندآوری هستند – و فرزندان بیشتری نسبت به آنچه دارند، خواهند داشت اگر شرایط مناسب باشد، و وظیفه دولت‌ها این است که معیارهای بهزیستی و رفاه را فراهم کنند تا تعادل مناسبی بین کار و زندگی ایجاد شود، اشتغال مطمئن وجود داشته باشد، موانع قانونی کاهش یابد و خدمات و مراقبت‌های بهداشتی بهتری ارائه شود.» اما او می‌گوید سیاست‌هایی که برخی دولت‌ها در حال اجرا هستند، مانند کاهش بودجه Medicaid (بیمه درمانی دولت آمریکا) و اعمال محدودیت‌ها بر سلامت و استقلال باروری، نیز گامی به عقب برای حقوق افراد است و هم «از دیدگاه جمعیتی، نتیجه معکوس دارد.»
موانع مالی
مهم‌ترین موانعی که پاسخ‌دهندگان در این نظرسنجی برای دستیابی به تعداد فرزندان دلخواه خود شناسایی کردند، موانع اقتصادی بود: ۳۹ درصد به محدودیت‌های مالی، ۱۹ درصد به محدودیت‌های مسکن، ۱۲ درصد به کمبود گزینه‌های کافی یا با کیفیت برای نگهداری از کودک و ۲۱ درصد به بیکاری یا عدم امنیت شغلی اشاره کردند.
قیمت انواع کالاها و خدمات در سال‌های اخیر به‌شدت افزایش یافته است. بر اساس گزارش گروه بانک جهانی، تورم جهانی در ژوئیه ۲۰۲۲ به بالاترین سطح خود از اواسط دهه ۱۹۹۰ رسید. اگرچه از آن زمان کاهش یافته است، اما سطوح فعلی همچنان به‌طور قابل توجهی بالاتر از سطوح قبل از همه‌گیری کووید-۱۹ است.
افزایش هزینه‌ها به‌شدت بر مسکن و نگهداری از کودک تأثیر گذاشته است. به عنوان مثال، در ایالات متحده، وزارت خزانه‌داری دریافته است که هزینه‌های مسکن در دو دهه گذشته سریع‌تر از درآمدها افزایش یافته و از سال ۲۰۰۰، پس از تعدیل برای تورم، حدود ۶۵ درصد افزایش داشته است. همچنین تحقیقات نشان داده است که هزینه نگهداری از کودک در سال‌های اخیر در ایالات متحده به‌شدت افزایش یافته و از آنچه بسیاری از آمریکایی‌ها برای مسکن یا شهریه دانشگاه می‌پردازند، فراتر رفته است. بر اساس گزارش برنامه اسکان بشر سازمان ملل در سال گذشته، بحران مسکن کنونی «هر منطقه و کشوری» را تحت تأثیر قرار داده است و تخمین زده می‌شود که بین ۱.۶ تا ۳ میلیارد نفر در سراسر جهان مسکن مناسبی ندارند.
موانع باروری
افراد به عوامل دیگری نیز اشاره کردند که مانع از داشتن تعداد فرزندان دلخواه آن‌ها می‌شود، از جمله موانع مربوط به تولید مثل کمکی و رحم جایگزین.
برخی کشورها – از جمله فرانسه، اسپانیا، آلمان و ایتالیا – رحم جایگزین را ممنوع کرده‌اند. گزارش UNFPA همچنین اشاره می‌کند که بسیاری از کشورها دسترسی زوج‌های همجنس‌گرا به تولید مثل کمکی و رحم جایگزین را محدود یا ممنوع می‌کنند. برای مثال، بر اساس این گزارش، در اروپا، تنها ۱۷ کشور از ۴۹ کشور به افراد اجازه می‌دهند که بدون توجه به گرایش جنسی یا هویت جنسیتی خود، از تلقیح مصنوعی پزشکی استفاده کنند.
UNFPA خاطرنشان می‌کند که با کاهش نرخ باروری جهانی، برخی دولت‌ها در حال اتخاذ «تدابیر شدید برای ترغیب جوانان به اتخاذ تصمیمات باروری مطابق با اهداف ملی» هستند. اما این گزارش استدلال می‌کند که «بحران واقعی»، «بحران در حق انتخاب باروری است – در توانایی افراد برای گرفتن تصمیمات آزاد، آگاهانه و بدون مانع در مورد هر چیزی، از داشتن رابطه جنسی تا استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری و تشکیل خانواده.»
بر اساس گزارش مرکز حقوق باروری، ۴۰ درصد از زنان در سن باروری در سراسر جهان تحت قوانین سخت‌گیرانه سقط جنین زندگی می‌کنند. بسیاری از کشورها – از جمله برزیل، فیلیپین و لهستان و دیگران – به‌شدت سقط جنین را محدود کرده‌اند. در سال ۲۰۲۲، دادگاه عالی ایالات متحده حکم تاریخی Roe v. Wade (قانونی بودن سقط جنین) را لغو کرد و حق قانونی سقط جنین را از بین برد. از آن زمان، بیش از ده‌ها ایالت قوانین ممنوعیت یا محدودیت تقریباً کامل سقط جنین را وضع کرده‌اند. گزارش‌های متعددی از زنان بارداری منتشر شده است که به دلیل قوانین ایالتی محدودکننده سقط جنین، از دریافت مراقبت‌های حیاتی محروم شده‌اند، و بسیاری از زنان گفته‌اند که در ایالت‌هایی که سقط جنین ممنوع است، احساس امنیت برای باردار شدن ندارند.
ترس از آینده
حدود ۱۴ درصد از پاسخ‌دهندگان در گزارش UNFPA گفتند که نگرانی‌ها در مورد شرایط سیاسی یا اجتماعی، مانند جنگ‌ها و همه‌گیری‌ها، آن‌ها را به داشتن تعداد فرزندان کمتر از آنچه می‌خواستند، سوق داده یا قبلاً سوق داده است. و حدود ۹ درصد از پاسخ‌دهندگان گفتند که نگرانی‌ها در مورد تغییرات اقلیمی یا تخریب محیط زیست آن‌ها را به داشتن تعداد فرزندان کمتر از آنچه می‌خواستند، سوق داده یا قبلاً سوق داده است.
در سال‌های اخیر، خشونت و درگیری در سراسر جهان رو به افزایش بوده است. بر اساس گزارش گروه بانک جهانی، دوره بین سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳ خشونت‌آمیزترین دوره از زمان پایان جنگ سرد بود و تعداد قربانیان جنگ و درگیری‌های خشونت‌آمیز در دهه گذشته افزایش یافته است.
این خشونت به سال‌ها افزایش آوارگی کمک کرده است: آژانس پناهندگان سازمان ملل روز پنجشنبه گزارش داد که بیش از ۱۲۲ میلیون نفر در سراسر جهان به اجبار آواره شده‌اند که تقریباً دو برابر تعداد ثبت شده یک دهه پیش است.
تأثیر همه‌گیری جهانی به‌طور گسترده‌تری احساس شده است و بعید است به این زودی از حافظه کسی محو شود؛ زیرا کووید-۱۹ همچنان به گسترش، ایجاد واریانت‌های جدید و تحمیل عوارض بر افرادی که بهبودی آن‌ها از ویروس می‌تواند ماه‌ها، یا حتی سال‌ها طول بکشد، ادامه می‌دهد. حتی فراتر از کووید، شیوع بیماری‌های عفونی رایج‌تر شده است – و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که در سال‌های آینده، خطر تشدید این شیوع‌ها به اپیدمی‌ها و همه‌گیری‌ها تنها افزایش خواهد یافت.
در نظرسنجی سال ۲۰۲۴ برنامه توسعه سازمان ملل، که به‌صورت آماری نماینده حدود ۸۷ درصد از جمعیت جهان است، حدود ۵۶ درصد از پاسخ‌دهندگان گفتند که به‌صورت روزانه یا هفتگی به تغییرات اقلیمی فکر می‌کنند. حدود ۵۳ درصد از پاسخ‌دهندگان نیز گفتند که اکنون نسبت به یک سال پیش، بیشتر نگران تغییرات اقلیمی هستند. یک سوم پاسخ‌دهندگان گفتند که تغییرات اقلیمی به‌طور قابل توجهی بر تصمیمات اصلی زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
در این گزارش به نقل از یک زن ۲۹ ساله مکزیکی آمده است: «من فرزند می‌خواهم، اما با گذشت زمان، این کار دشوارتر می‌شود. خرید یا داشتن یک اجاره مقرون‌به‌صرفه در شهر من غیرممکن است. همچنین دوست ندارم در دوران جنگ و شرایط بدتر کره زمین فرزندی به دنیا بیاورم، اگر این به معنای رنج کشیدن او به خاطر این شرایط باشد.»
نتیجه‌گیری
در نهایت، گزارش سازمان ملل تصویری نگران‌کننده از یک پدیده جهانی را به نمایش می‌گذارد: کاهش بی‌سابقه نرخ باروری که عمدتاً ناشی از عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است، نه دلایل بیولوژیک. این آمارها نشان‌دهنده «بحران در حق انتخاب باروری» است، به این معنی که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان نمی‌توانند به تعداد دلخواه خود فرزند داشته باشند. موانعی مانند هزینه‌های سرسام‌آور زندگی، مسکن و نگهداری از کودک، قوانین سخت‌گیرانه در امور باروری و ترس از آینده‌ای پر از جنگ، بیماری و تغییرات اقلیمی، در حال خنثی کردن تمایل طبیعی انسان به تشکیل خانواده است. این گزارش در واقع هشداری است به دولت‌ها و جوامع، مبنی بر اینکه تنها سیاست‌هایی که رفاه اقتصادی و آزادی فردی را تضمین می‌کنند، می‌توانند به افراد قدرت دهند تا آزادانه و آگاهانه در مورد آینده خود و خانواده‌شان تصمیم‌گیری کنند.
