- 2025-06-27
فیلم سینمایی «پیرپسر» به کارگردانی اکتای براهنی از جنبه‌های مختلف، اتفاقی ویژه در تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود و یکی از مهمترین ویژگی‌های آن خلق شخصیت‌هایی چندبعدی و ماندگار در حافظه مخاطبان است. رضا یکی از همین شخصیت‌هاست؛ پسر کوچک و به تعبیری «ته‌تغاری» غلام، که نقشی کلیدی در رمزگشایی از شخصیت شیطانی پدر در خانواده باستانی دارد. محمد ولی‌زادگان که نسبت به دیگر ستاره‌های فیلم، چهره‌ای کمتر شناخته‌شده به‌حساب می‌آید، چه عملکردی در ایفای نقش «رضا» داشته است؟
به گزارش فیلم‌نیوز، از همان شامگاهی که فیلم تازه اکتای براهنی در سانسی ویژه برای اصحاب رسانه و منتقدان رونمایی شد، شوروحال این روزهای سینمادوستان برای از دست ندادن فرصت شریک شدن در لذتی 190 دقیقه‌ای از جنس سینما، قابل پیش‌بینی بود. «پیرپسر» شروعی پرقدرت در اکران داشته و زمان طولانی آن هم هیچ اختلالی در ارتباط میان آن با مخاطبان بالقوه‌اش به‌وجود نیاورده است. درباره ابعاد مختلف فیلم «پیرپسر» گفتنی‌ها بسیاری است و بی‌تردید در هفته‌های پیش‌رو منتقدان و صاحب‌نظران بسیاری درباره دستاوردهای آن خواهند نوشت اما بی‌شک یکی از برگ‌برنده‌های اکتای براهنی در خلق این اثر ماندگار، بهره‌گیری درست از ظرفیت بازیگران اصلی است. در کنار ستاره‌هایی چون حسن پورشیرازی، لیلا حاتمی و حامد بهداد، یکی از غافل‌گیری‌ها مربوط به نقش‌آفرینی یکی از استعدادهای جوان برخاسته از صحنه تئاتر در این فیلم است. محمد ولی‌زادگان در فیلم «پیرپسر» ایفاگر نقش «رضا» پسر کوچک غلام باستانی است که در این گزارش به کیفیت نقش‌آفرینی او پرداخته‌ایم.
رضا باستانی پسر کوچک غلام تیپ و ظاهری شبیه به جوان‌های سرگشته امروز دارد.
ویژگی ظاهری | در میان اعضای خانواده باستانی، رضا، هم در جنس روزمرگی‌ها و هم در رویاهایی که در سر دارد، می‌تواند بیشترین تماس و ارتباط را با تصور غالب از یک جوان سرگشته و بلاتکلیف امروزی داشته باشد. او گذشتهای پرراز و آینده‌ای مبهم دارد و در ظاهر هم شمایل یک جوان درگیر روزمرگی‌ها را دارد. رضا ته‌ریش بر صورتت دارد و آرایش موی سرش هم ویژگی خاصی ندارد و در مجموع می‌توان گفت چهره‌ای کاملا معمولی دارد اما همین جوان به‌ظاهر معمولی درونی آشفته دارد و در برخی سکانس‌های فیلم این درون آشفته بروز پیدا می‌کند. او در خانه تی‌شرت راحتی به تن دارد و هرچند روی دمپایی شخصی‌اش حساس است اما به‌نظر می‌رسد درگیر تیپ و استایل خاصی نیست. تصویری هم که در بیرون از خانه از او می‌بینیم، شمایلی آشنا از جوانان مشغول در بنگاه‌ها معاملات املاک است. کنتراست رنگ سفید تی‌شرت او با تی‌شرت سیاه علی و زیرپوش تیره غلام، در سکانس پایانی تا حدود ظاهر او را متفاوت از دو عضو دیگر این خانواده جنون‌زده می‌کند که زمینه‌ساز پایان هولناک و تراژیک داستان است.
محمد ولی‌زادگان در فیلم «پیر پسر» به خوبی از پس نقشش برآمده است.
اهمیت نقش | شاید به‌ظاهر رضا یکی از دو فرزند غلام باستانی در داستان «پیرپسر» باشد اما به‌واسطه رمز و رازهایی که در گذشته او و به‌ویژه سرنوشت مبهم مادرش وجود دارد، سهمی کلیدی در عیان شدن ماهیت شوم غلام در روایت دارد. اگر کاراکتر «علی» با بازی حامد بهداد قرار است نسبت غلام با نگرش‌‌های امروزی این «شیطان رجیم» را عیان کند، «رضا» گویی سندی زنده از گذشتهای شوم است که در نقطه اوج روایت قرار است کاخ سلطنت او را به لرزه درآورد. شاید پیگیری سفت‌وسخت رضا برای «کوبیدن خانه پدری» از همان ابتدای داستان، وجهی استعاری از همین نسبت میان او و پدرش باشد. رضا نه مانند علی اهل مطالعه و دانش است و نه مانند غلام به‌مرحله سرمستی از جهل رسیده است؛ او جوانی است معمولی که می‌خواهد برای تحقق آرزوهای حداقلی‌اش، پول‌دار شود و بتواند مثل دیگران زندگی کند. همین ویژگی‌ها این کاراکتر را تبدیل به یکی از کلیدی‌ترین شخصیت‌های داستان «پیرپسر» کرده است و جالب اینکه برخلاف و غلام و علی، در هیچ‌یک از بازخوانی‌های استعاری از داستان، او را نمی‌توان مصداق این نام‌گذاری برای فیلم دانست؛ او هنوز «پسر» است، اما…!
«پسر پسر» و نقش رضا باستانی نقطه عطفی در کارنامه محمد ولی‌زادگان است.
جنس بازی | محمد ولی‌زادگان بازیگری برخاسته از تئاتر است. او از دهه 80 به‌عنوان بازیگر روی صحنه رفت و در طول دهه 90 کارگردانی تئاتر را هم تجربه کرد. هم‌زمان فرصت حضور در مقابل دوربین را در سریال تلویزیونی «سایه‌بان» به کارگردانی برادران محمودی به‌دست آورد تا مدیوم تصویر را هم بیازماید. در سال‌های پایانی دهه 90 او چند تجربه محدود در بازیگری سینما هم داشت اما بی‌تردید حالا نقش «رضا» در فیلم تحسین‌شده «پیرپسر» را باید نقطه عطفی در کارنامه بازیگری‌اش به‌شمار بیاوریم. ولی‌زادگان به‌خوبی توانسته است در ترکیب بازیگران کهنه‌کار و چهره فیلم گلیم این نقش را از آب بیرون بکشد و در مقاطعی تبدیل به نقطه کانونی در روایت فیلم می‌شود. بازی او در همان سکانس ابتدایی دیالوگ دونفره برادران باستانی علیه غلام، چنان چشم‌گیر است که خیلی زود با مخاطب را با خود همراه می‌کند و در ادامه در سکانس‌هایی مانند سیلی زدن و قهقهه دو برادر و یا سکانس تماشایی شام در خانه رعنا، توانمندی او بیشتر به چشم می‌آید. یکی از کلیدی‌ترین سکانس‌های فیلم برای درک عمیق‌تر کاراکتر رضا هم مربوط به سکانس عزاداری تک‌نفره و خشم‌آلود او در سالن غبارگرفته آرایشگاهی زنانه در دقایق پایانی فیلم است. ولی‌زادگان در طول فیلم به خوبی از بدن، بیان و به‌طور خاص چشم‌های خود بازی گرفته تا آرامش ظاهری کاراکتر رضا را در کنار خشم و تلاطم درونی او به تصویر درآورد. از سوی دیگر او به‌خوبی دیالوگ‌های روزمره رضا را هم از آن خود می‌کند و به‌خصوص در لحظات بروز خشم و سودای انتقام در دقایق پایانی، فیلم لحظاتی درخشان را خلق کرده است. محمد ولی‌زادگان حالا دیگر بازیگری جدی برای سینمای ایران محسوب می‌شود و می‌توانیم منتظر درخشش‌های بعدی او در این میدان باشیم.
فیلم سینمایی «پیرپسر» به کارگردانی اکتای براهنی، با بازی حسن پورشیرازی، لیلا حاتمی، حامد بهداد، محمد ولی‌زادگان و بابک حمیدیان این روزها در حال اکران در سینماهای سراسر کشور است.
