[
مدتی است که تکنولوژی نورالینک سر و صدای زیادی به پا کرده و برخی ما همچنان اطلاعات دقیقی از آن نداریم؛ در این مطلب هر آنچه که باید بدانید آمده است.
در دنیایی که فناوری با سرعتی سرسام‌آور در حال پیشرفت است، مرز میان انسان و ماشین هر روز کمرنگ‌تر می‌شود. یکی از پروژه‌های جاه‌طلبانه در این حوزه، نورالینک (Neuralink) است؛ شرکتی که توسط ایلان ماسک، کارآفرین مشهور، برای ایجاد یک پل مستقیم میان مغز انسان و رایانه‌ها تأسیس شده است.
نورالینک چیست؟
نورالینک فراتر از یک اختراع است؛ این فناوری می‌تواند مفاهیم آگاهی، توانایی، درمان و حتی آینده تکامل انسان را بازتعریف کند. همراه ما باشید تا به معرفی کامل این تکنولوژی بپردازیم.
معرفی نورالینک
تاریخچه و پیدایش نورالینک
ایده اتصال مغز به ماشین سال‌هاست که در آثار علمی‌تخیلی مطرح بوده، اما تا پیش از دهه ۲۰۱۰، تحقق آن بیشتر شبیه به یک رؤیا بود. در سال ۲۰۱۶، ایلان ماسک به همراه گروهی از دانشمندان رشته‌های نوروساینس، مهندسی الکترونیک، علوم کامپیوتر، و هوش مصنوعی، شرکت نورالینک را تأسیس کردند.
هدف این بود: ساخت یک واسط مغز-کامپیوتر (BCI) که در ابتدا بتواند به بیماران کمک کند، اما در آینده، پلی برای همزیستی بشر با هوش مصنوعی باشد.
ماسک معتقد است که خطر اصلی برای آینده بشر، هوش مصنوعی کنترل‌نشده است و برای جلوگیری از آن، انسان باید توانایی‌هایی در سطح AI به‌دست آورد و BCI می‌تواند چنین قابلیتی را فراهم کند.
ساختار فناوری نورالینک
چیپ نورالینک: لینک (Link)
مغز انسان از میلیاردها نورون تشکیل شده که توسط سیگنال‌های الکتریکی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. چیپ نورالینک در اصل یک دستگاه الکترونیکی بسیار پیشرفته است که می‌تواند این سیگنال‌ها را خوانده و رمزگشایی کند. این چیپ به اندازه یک سکه کوچک است و درون جمجمه، پشت گوش، کاشته می‌شود.
ویژگی‌های اصلی این چیپ عبارتند از:
۱۰۲۴ الکترود فوق نازک که به‌صورت انعطاف‌پذیر در مغز قرار می‌گیرند
توانایی ارتباط بی‌سیم با دستگاه‌های خارجی
باتری قابل شارژ بی‌سیم
پردازشگر داخلی برای فیلتر و تفسیر سیگنال‌های عصبی
ربات جراح
برای کاشت چیپ، نورالینک یک ربات جراحی مخصوص طراحی کرده است که دقتی در حد میکرون دارد. این ربات می‌تواند الکترودها را در لایه‌های مشخصی از مغز وارد کند بدون اینکه به عروق خونی آسیب برساند.
به گفته ماسک، این ربات جراحی با دقت بالا، می‌تواند در آینده کاشت تراشه را در کمتر از یک ساعت و بدون نیاز به بیهوشی کامل انجام دهد.
اهداف اصلی نورالینک
درمان اختلالات عصبی
یکی از اهداف اولیه نورالینک، کمک به بیماران مبتلا به بیماری‌های مغزی است:
فلج کامل: افراد می‌توانند تنها با فکر کردن، موس را حرکت دهند یا تایپ کنند.
پارکینسون: بازگرداندن کنترل حرکتی با تحریک مغزی دقیق.
صرع: شناسایی حملات قبل از وقوع و مداخله فوری.
بیماری‌های روانی: درمان افسردگی مقاوم، اضطراب، PTSD و اسکیزوفرنی با تحریک نورونی هدفمند.
بازگردانی توانایی‌های حسی
احیای بینایی: حتی برای افرادی که چشم ندارند، نورالینک می‌خواهد سیگنال‌های تصویری را مستقیماً به قشر بینایی مغز بفرستد.
بازگرداندن شنوایی: تحریک مستقیم مناطق شنوایی مغز برای بازسازی حس شنوایی.
توسعه عملکرد شناختی
تقویت حافظه
افزایش قدرت یادگیری
توانایی حل مسئله سریع‌تر
اتصال دو ذهن برای ارتباط بی‌کلام (مانند تله‌پاتی)
آزمایش‌ها و پیشرفت‌ها
آزمایش بر حیوانات
نورالینک اولین موفقیت خود را در سال ۲۰۱۹ با کاشت تراشه در خوک‌هایی به نام «گرترو» اعلام کرد. در ویدیوهای منتشرشده، فعالیت مغزی گرترو در هنگام حرکت نمایش داده می‌شد.
در سال ۲۰۲۱، میمونی به نام «پیجر» با تراشه نورالینک، بدون لمس دستگاه، بازی پونگ را تنها با فکر کردن انجام داد. این آزمایش، اثبات قدرتمندی بر توانایی نورالینک در خوانش سیگنال‌های مغزی بود.
آزمایش انسانی
در اوایل سال ۲۰۲۴، نخستین کاشت انسانی تایید و انجام شد. فرد داوطلب که از گردن به پایین فلج بود، توانست تنها با ذهنش یک نشانگر (cursor) را حرکت داده و کلمات تایپ کند. تیم نورالینک اعلام کرد این فرد در عرض چند هفته توانست به دقت و سرعت بسیار خوبی برسد.
چالش‌ها و نگرانی‌ها
چالش‌های فنی
مقاومت بدن در برابر جسم خارجی
اطمینان از ماندگاری الکترودها
نیاز به جلوگیری از آسیب به بافت مغزی در بلندمدت
مسائل اخلاقی
آزمایش بر انسان: آیا فرد داوطلب واقعاً رضایت آگاهانه دارد؟
داده‌های ذهنی: اطلاعات مغزی تا چه حد باید محرمانه بماند؟
تبعیض اجتماعی: آیا این فناوری فقط برای ثروتمندان خواهد بود؟
امنیت سایبری
اگر مغز انسان به دستگاهی متصل شود، موضوع امنیت بسیار حیاتی خواهد بود. امکان هک شدن تراشه، تغییر افکار یا دسترسی به خاطرات، نگرانی‌هایی جدی ایجاد کرده است.
آینده نورالینک
آینده نزدیک (۵-۱۰ سال)
استفاده پزشکی گسترده برای بیماران عصبی
افزایش قدرت پردازش مغز با BCI
رابط‌های تعاملی در بازی‌ها، آموزش، طراحی و حتی معماری
آینده بلندمدت (۲۰-۳۰ سال)
اتصال بین ذهن‌ها برای ارتباط مستقیم انسان‌ها
بارگذاری خاطرات و افکار بر روی فضای ابری (Cloud)
ترکیب انسان و ماشین (Cyborg-like capabilities)
شاید حتی انتقال آگاهی انسان به ماشین!
سایر شرکت‌های فعال در زمینه BCI
نورالینک تنها بازیگر این میدان نیست. شرکت‌هایی مانند Synchron، Kernel، و Blackrock Neurotech نیز در زمینه رابط‌های مغز-ماشین فعالیت دارند. تفاوت نورالینک در تمرکز آن بر فناوری فوق‌العاده کوچک، دقت بالا، و قابلیت کاشت بی‌سیم است.
جزئیات فنی فناوری نورالینک
چیپ N1 و رابط تله‌پاتی
چیپ اصلی نورالینک، موسوم به N1، یک تراشه‌ی کوچک به اندازه‌ی یک سکه است که درون جمجمه کاشته می‌شود. این چیپ دارای ۱۰۲۴ الکترود و ۶۴ رشته‌ی میکروسکوپی است که به‌صورت دقیق در نواحی خاصی از مغز قرار می‌گیرند تا سیگنال‌های عصبی را ثبت و تحریک کنند.
این تراشه به‌صورت بی‌سیم از طریق بلوتوث با دستگاه‌های خارجی ارتباط برقرار می‌کند و انرژی خود را از طریق شارژ القایی دریافت می‌کند.
پیشرفت‌های اخیر و آزمایش‌های انسانی
نخستین کاشت انسانی موفق
در ژانویه ۲۰۲۴، نورالینک نخستین کاشت انسانی تراشه‌ی خود را بر روی فردی به نام نولان آربا انجام داد. آربا، که به‌دلیل یک حادثه‌ی غواصی در سال ۲۰۱۶ دچار فلج کامل شده بود، پس از کاشت تراشه توانست تنها با فکر کردن، نشانگر موس را حرکت دهد، در اینترنت مرور کند، بازی کند و مدل‌سازی سه‌بعدی انجام دهد. او همچنین از این فناوری برای یادگیری زبان‌های فرانسوی و ژاپنی استفاده کرده است.
گسترش آزمایش‌ها به بیماران دیگر
تا ژانویه ۲۰۲۵، نورالینک تراشه‌ی خود را در مغز سه بیمار کاشته است و برنامه دارد در سال جاری، این تعداد را به ۲۰ تا ۳۰ نفر افزایش دهد. این آزمایش‌ها در قالب دو مطالعه‌ی ثبت‌شده با سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) انجام می‌شوند: مطالعه‌ی Prime برای کنترل دستگاه‌های خارجی مانند تلفن‌های هوشمند و رایانه‌ها، و مطالعه‌ی Convoy برای کنترل دستگاه‌های کمکی مانند بازوهای رباتیک.
نورالینک
برنامه‌های آینده و فناوری‌های در حال توسعه
بازیابی بینایی با پروژه‌ی Blindsight
نورالینک در حال توسعه‌ی دستگاهی به نام Blindsight است که با دریافت تأییدیه‌ی دستگاه پیشرفته از FDA، هدف دارد بینایی را برای افرادی که به‌دلیل آسیب به عصب بینایی نابینا شده‌اند، بازگرداند. این دستگاه با تحریک مستقیم قشر بینایی مغز، نقاط نوری (phosphenes) ایجاد می‌کند که می‌توانند به تصاویری ساده و پیکسلی تبدیل شوند.
کنترل پروتزها و ربات‌ها با ذهن
ایلان ماسک پیش‌بینی می‌کند که در آینده، افراد می‌توانند با استفاده از تراشه‌ی نورالینک، اعضای مصنوعی یا حتی ربات‌هایی مانند Optimus را تنها با فکر کردن کنترل کنند. این قابلیت می‌تواند به افراد دارای قطع عضو یا فلج کمک کند تا دوباره توانایی حرکت را به‌دست آورند.
پیامدهای اجتماعی و اخلاقی
حریم خصوصی ذهنی
با امکان خواندن و تفسیر سیگنال‌های مغزی، نگرانی‌هایی درباره‌ی حریم خصوصی ذهنی افراد مطرح می‌شود. سؤالاتی مانند اینکه چه کسی مالک داده‌های مغزی است و چگونه از سوءاستفاده از این اطلاعات جلوگیری می‌شود، نیاز به پاسخ دارند.
دسترسی برابر به فناوری
یکی از چالش‌های مهم، تضمین دسترسی برابر به این فناوری برای همه‌ی افراد، صرف‌نظر از وضعیت اقتصادی یا اجتماعی آن‌هاست. در غیر این صورت، ممکن است شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی بیشتری ایجاد شود.
تأثیر بر هویت و انسانیت
اتصال مستقیم مغز به ماشین می‌تواند مفاهیم هویت، آگاهی و انسان بودن را بازتعریف کند. این تغییرات نیاز به بحث‌های فلسفی و اخلاقی گسترده دارند تا جامعه بتواند با پیامدهای آن‌ها روبه‌رو شود.
نتیجه‌گیری
نورالینک در حال بازتعریف رابطه ما با مغز، بدن، و ماشین است. این پروژه، اگرچه هنوز در مراحل اولیه است، اما پتانسیل آن را دارد که نحوه تعامل انسان با فناوری را به‌طور بنیادی تغییر دهد.
درست همان‌طور که تلفن‌های هوشمند زندگی ما را تغییر دادند، نورالینک ممکن است روزی باعث شود که تنها با فکر کردن، با دیگران ارتباط برقرار کنیم، یاد بگیریم، درمان شویم، یا حتی خودمان را در سطحی فراتر از فیزیک کنونی تصور کنیم.
نورالینک در حال پیشبرد مرزهای فناوری و علوم اعصاب است و می‌تواند انقلابی در درمان بیماری‌های عصبی، بازیابی توانایی‌های حسی و افزایش توانایی‌های شناختی ایجاد کند.
با این حال، برای تحقق کامل پتانسیل‌های این فناوری، باید به چالش‌های فنی، اخلاقی و اجتماعی آن پاسخ داده شود. آینده‌ی نورالینک می‌تواند دنیایی را شکل دهد که در آن انسان‌ها با ماشین‌ها همزیستی نزدیک‌تری داشته باشند و توانایی‌های فراتر از محدودیت‌های بیولوژیکی خود را تجربه کنند.
منبع ]
