مدل‌های مختلف چت جی پی تی (ChatGPT) هر کدام برای کاربردی خاص طراحی شده‌اند. از کدنویسی و ریاضیات تا خلاقیت و گفتگو، انتخاب درست می‌تواند تجربه کاربری شما را متحول کند.
به گزارش تکراتو و به نقل از businessinsider، از زمان عرضه اولین نسخه ChatGPT در سال ۲۰۲۲ توسط شرکت OpenAI، این فناوری هوش مصنوعی مسیر رشد سریعی را طی کرده است.
هر چند ماه یک‌بار مدلی تازه معرفی شد و این موضوع باعث شد کاربران با اسامی و قابلیت‌های متفاوتی مواجه شوند که گاهی گیج‌کننده بود. در کنار آن، رقبای مختلفی مانند Claude از شرکت Anthropic، Gemini از گوگل و Grok از شرکت X معرفی شدند، اما همچنان مدل‌های OpenAI شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین گزینه‌ها در جهان باقی ماندند.
کدام نسخه چت جی پی تی بهتر است؟
نکته مهم این است که هر مدل ChatGPT نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد. برخی برای پردازش‌های محاسباتی و منطقی مانند کدنویسی یا ریاضیات طراحی شده‌اند و برخی دیگر برای کارهای خلاقانه مانند ایده‌پردازی و نوشتن متن مناسب‌تر هستند. در ادامه به بررسی سیر تکامل این مدل‌ها و تفاوت‌های کلیدی آن‌ها می‌پردازیم.
GPT-5؛ پیشرفته‌ترین مدل کنونی
در ماه آگوست، OpenAI از GPT-5 رونمایی کرد؛ مدلی که به گفته این شرکت پیشرفته‌ترین دستاورد آن‌ها تا امروز است. سام آلتمن، مدیرعامل OpenAI، آن را یک ارتقا بزرگ و گامی مهم در مسیر دستیابی به هوش مصنوعی عمومی توصیف کرد. او حتی اشاره کرد که بازگشت از GPT-5 به GPT-4 تجربه‌ای ناخوشایند است.
GPT-5 با قابلیتی به نام «مسیر‌یاب بلادرنگ» معرفی شد. این سیستم به صورت خودکار بهترین مدل را برای پاسخ به درخواست کاربر انتخاب می‌کند و جایگزین انتخابگر دستی مدل‌ها شد.
هدف این بود که فرآیند برای کاربران ساده‌تر شود، اما برخی از کاربران که به مدل‌های خاصی علاقه‌مند بودند، از این تغییر ناراضی شدند. همین امر باعث شد OpenAI دوباره مدل محبوب 4o را بازگرداند و امکان انتخاب بیشتر را برای کاربران فراهم کند.
GPT-4 و GPT-4o؛ ترکیب هوش و سرعت
مدل GPT-4 در سال ۲۰۲۳ معرفی شد و به عنوان پرچم‌دار OpenAI شناخته می‌شد. این مدل توانست در آزمون‌هایی مانند SAT، GRE و حتی آزمون وکالت عملکردی عالی داشته باشد.
نسخه ارتقایافته آن با نام GPT-4o عرضه شد. این مدل همان سطح هوش GPT-4 را داشت اما سرعت بالاتری ارائه می‌داد و قابلیت‌های آن در متن، صدا و تصویر بهبود یافت. GPT-4o می‌توانست مکالمات صوتی را ترجمه کند، مسائل ریاضی ساده را حل کند و حتی در زمینه پردازش تصاویر عملکرد چشمگیری نشان دهد. تصاویر تولیدی آن با سبک استودیو جیبلی بسیار مورد توجه قرار گرفت، هرچند که انتقاداتی درباره حقوق هنرمندان نیز مطرح شد.
به طور کلی، GPT-4o برای کارهای روزمره مانند خلاصه‌نویسی، نوشتن ایمیل، ویرایش متن و ایده‌پردازی مناسب‌ترین گزینه به شمار می‌رود.
GPT-4.5؛ گفتگوی طبیعی‌تر
نسخه GPT-4.5 را می‌توان پلی میان GPT-4 و GPT-5 دانست. این مدل به گونه‌ای طراحی شد که مکالمات طبیعی‌تر و شبیه‌تر به گفتگو با یک انسان داشته باشد.
به گفته یکی از اعضای تیم فنی OpenAI، این مدل بر اساس رویکرد یادگیری بدون نظارت توسعه یافته و تمرکز آن بر گسترش دانش واژگانی، شهود بهتر و کاهش خطاهای توهمی است.
به همین دلیل GPT-4.5 برای کارهای خلاقانه، همکاری گروهی و حتی مدیریت مکالمات دشوار در محیط کاری بسیار مناسب است.
مدل‌های استدلالی o1 و o1-mini
یکی از تحولات مهم OpenAI معرفی مدل‌های استدلالی با نام o1 بود. نسخه کوچک‌تر این مدل یعنی o1-mini در سپتامبر عرضه شد و نسخه کامل آن در دسامبر. این مدل‌ها بر اساس روش آموزشی «زنجیره تفکر» توسعه یافته‌اند. این یعنی مدل‌ها پیش از پاسخ‌گویی، مسئله را مرحله به مرحله تحلیل می‌کنند.
این قابلیت باعث می‌شود o1 برای کارهای کمی و محاسباتی مناسب باشد. به عنوان مثال، می‌تواند در تحلیل استراتژی‌های مالی یا برنامه‌ریزی توسعه یک شرکت بسیار مؤثر باشد. نسخه حرفه‌ای o1 برای وظایف پیچیده‌تر مانند طراحی الگوریتم‌های مالی یا نوشتن گزارش‌های تحقیقاتی چندصفحه‌ای کاربرد دارد.
o3 و o3-mini؛ نسل جدید مدل‌های کوچک
در ژانویه، OpenAI مدل o3-mini را عرضه کرد که به عنوان مقرون‌به‌صرفه‌ترین مدل استدلالی این شرکت معرفی شد. این مدل به ویژه در ریاضیات، علوم و کدنویسی عملکرد خوبی داشت و برای کارهای سبک‌تر مانند توسعه سریع نمونه اولیه یا کدنویسی ساده HTML و CSS مناسب بود.
مدتی بعد نسخه کامل o3 معرفی شد که قوی‌ترین مدل استدلالی OpenAI به شمار می‌رود. این مدل برای وظایف چندمرحله‌ای و پیچیده مانند برنامه‌ریزی استراتژیک یا ریاضیات پیشرفته کاربرد دارد.
o4-mini؛ سرعت و کارایی بالا
در آوریل، OpenAI مدل o4-mini را معرفی کرد. این مدل بهینه‌سازی شده برای سرعت و هزینه کمتر بود و در آزمون‌های ریاضی عملکردی عالی داشت. به گفته کارشناسان، این مدل برای کارهای سریع مانند حل مسائل علمی کوتاه، استخراج داده‌ها از فایل‌ها یا خلاصه‌نویسی مقالات علمی بسیار مناسب است.
حتی گزارش شد که این مدل توانست یکی از مسائل پیچیده ریاضی Euler را در کمتر از سه دقیقه حل کند، در حالی که تنها تعداد کمی از انسان‌ها توانستند این کار را در کمتر از نیم ساعت انجام دهند.
جمع‌بندی؛ کدام مدل بهتر است؟
پاسخ به این پرسش که کدام مدل ChatGPT بهترین است، وابسته به نیاز و هدف کاربر دارد.
اگر به دنبال پیشرفته‌ترین و کامل‌ترین مدل هستید، GPT-5 انتخاب برتر است.
اگر سرعت و قابلیت‌های چندرسانه‌ای برایتان اهمیت دارد، GPT-4o بهترین گزینه است.
برای مکالمات طبیعی و ایده‌پردازی، GPT-4.5 پیشنهاد می‌شود.
اگر نیاز به استدلال کمی و منطقی دارید، مدل‌های o1 و o3 مناسب هستند.
و اگر به دنبال سرعت و هزینه پایین‌تر هستید، o4-mini انتخابی ایده‌آل است.
مدل‌های ChatGPT هر کدام به بخشی از نیازهای کاربران پاسخ می‌دهند. از یادگیری و آموزش گرفته تا تجارت، تحقیق و خلاقیت، OpenAI تلاش کرده است تا مجموعه‌ای متنوع از ابزارها را ارائه دهد. در نهایت بهترین مدل همان مدلی است که بیشترین هماهنگی را با نیاز و هدف کاربر داشته باشد.
