آخرین باری که در مورد جیلبریک (Jailbreak) آیفون شنیدید کی بود؟ آخرین باری که به انجام آن فکر کردید چه زمانی بود؟ با اینکه جیلبریک همچنان صورت می‌گیرد و برخی از هکرها هنوز هم روی حذف محدودیت‌ها از دستگاه‌های iOS کار می‌کنند، اما به هیچ وجه به اندازه گذشته رایج نیست.
دلیل این موضوع چیست؟ آیا مردم دیگر اهمیت نمی‌دهند؟ شاید هم حالا این کار بیش از حد دشوار شده است. تمامی این موارد سهمی در پاسخ نهایی دارند، اما به نظر می‌رسد افول فرهنگ جیلبریک کمی ظریف‌تر از این‌هاست.
دوران طلایی جیلبریک
در روزهای نخست آیفون، این گوشی هوشمند اپل به شکل شگفت‌آوری ساده بود؛ فروشگاه اپ استور، قابلیت کپی و پیست و ویجت‌ها حضور نداشتند و فضای ذخیره‌سازی بسیار کم بود. جیلبریک همه این‌ها را دگرگون کرد. اگر قفل‌های آیفون خود را می‌شکستید، می‌توانستید به تنظیماتی دسترسی پیدا کنید که معمولاً از دید کاربران عادی پنهان بود. علاوه بر این، می‌توانستید به سیدیا (Cydia) دسترسی پیدا کنید، یک فروشگاه اپلیکیشن غیررسمی که تقریباً هر آنچه را که می‌خواستید ارائه می‌داد.
می‌توانستید هر اپلیکیشن پولی را پیدا کرده و به صورت رایگان نصب کنید. اما جذابیت اصلی، برنامه‌های خانگی بودند که به شما اجازه می‌دادند تم‌ها، موارد شخصی‌سازی و ابزارها (مانند شبیه‌سازها) و نرم‌افزارهایی را نصب کنید که اپل هرگز آن‌ها را برای فروشگاه رسمی خود تأیید نکرده بود.
در حالی که جیلبریک با خطرات بسیار واقعی همراه بود، بسیاری از مردم آن را انجام می‌دادند. هرچند این کار کاملاً فراگیر نبود، اما مطمئناً در میان افراد فنی‌تر، غیرعادی به شمار نمی‌رفت.
ضدحمله اپل
اپل قصد نداشت برای همیشه به کاربران اجازه دهد کدهای تایید نشده و غیررسمی را اجرا کنند. با هر به‌روزرسانی جدید، باگ‌های جیلبریک اغلب در عرض چند روز رفع می‌شدند. این شرکت به طور پیوسته قابلیت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری جدیدی اضافه می‌کرد تا دستگاه‌های خود را ایمن‌تر سازد.
همچنین زمزمه‌های قانونی و تهدیدات ابطال گارانتی یا آسیب‌پذیری‌های امنیتی جدی وجود داشت تا مالکان آیفون‌های عادی را از تلاش برای جیلبریک کردن دستگاه‌هایشان منصرف کند. از طرفی، واقعاً احتمال این وجود داشت که آیفون خود را غیرقابل استفاده کنید، اطلاعاتتان را از دست بدهید یا قربانی هک و بدافزار شوید. با این حال، بسیاری از افراد خطرات را به جان می‌خریدند.
موانع فنی، جیلبریک را غیرعملی ساخت
هم‌اکنون، آی‌اواس ۱۸ جدیدترین نسخه است و تا جایی که می‌دانیم هیچ جیلبریکی برای آن وجود ندارد. برای آی‌اواس ۱۷ نیز جیلبریک کاملی وجود ندارد، و آی‌اواس ۱۶ آخرین نسخه‌ای است که بر اساس تحقیقات محدود ما، در حال حاضر یک جیلبریک مناسب دارد. در گذشته، زمانی که جیلبریک رایج‌تر بود، عقب ماندن یک نسخه از سیستم‌عامل برای جیلبریک‌کننده‌ها در حین کار روی نسخه جدید آی‌اواس عادی بود، اما هر چه اپل بیشتر علیه آن تلاش کرد، جیلبریک خسته‌کننده‌تر و دشوارتر شد.
به عنوان نمونه، جیلبریک‌های بعدی به صورت تترینگ بودند، به این معنی که باید هر بار که گوشی شما مجدداً راه‌اندازی می‌شد، آن‌ها را اعمال می‌کردید. برخی از جیلبریک‌ها به باگ‌های عجیبی وابسته بودند که به سرعت رفع می‌شدند، و برخی دیگر برای کار کردن به عملیات پرخطر دانگرید نیاز داشتند.
اپل آنچه را که مردم می‌خواستند، ارائه داد
در نهایت، مشخص شد که بهترین راه برای کاهش تمایل به جیلبریک کردن یک آیفون یا سایر دستگاه‌های مبتنی بر آی‌اواس، ارائه ویژگی‌های رسمی است که در گذشته به جیلبریک نیاز داشتند.
اپل ایده‌های زیادی را از محبوب‌ترین ابزارهایی که در گذشته تنها با جیلبریک در دسترس بودند، به دست آورد. حالت تاریک ، ضبط صفحه‌نمایش، ویجت‌ها و موارد دیگر اکنون تنها بخشی از آی‌اواس اصلی هستند. در حال حاضر، آی‌اواس ۲۶ در راه است، اما یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های آن، مجموعه گسترده‌ای از شخصی‌سازی‌هاست، بنابراین می‌توانید آیفون خود را بسیار شخصی‌تر کنید. به همین ترتیب، ما سرویس‌های اشتراکی برای بازی‌ها را داریم و انگیزه برای دزدی نرم‌افزاری بسیار ضعیف‌تر شده است.
اپل همچنین به اپلیکیشن‌هایی در فروشگاه خود اجازه ورود می‌دهد که پیش از این هرگز اجازه نمی‌داد. برجسته‌ترین این‌ها شبیه‌سازهای بازی‌های ویدئویی هستند، که هرگز غیرقانونی نبودند، اما با این حال چیزی بودند که اپل نمی‌خواست به آن‌ها دست بزند. اکنون دیگر این‌طور نیست!
شاید اپل برای ارائه برخی از این ویژگی‌ها و خدمات وقت زیادی را صرف کرد، اما واقعیت این است که در حال حاضر، دلایل کمی برای توجیه خطر جیلبریک کردن وجود دارد.
میراث و حیات پس از مرگ جیلبریک
شاید جیلبریک برای کاربران عادی از بین رفته باشد، اما حضور آن حس می‌شود. آی‌اواس امروز با ویژگی‌هایی شکل گرفته که ریشه در جامعه جیلبریک دارند، از چندوظیفگی گرفته تا شخصی‌سازی رابط کاربری و حتی مواردی فراتر از آن. ما واقعاً مدیون جامعه جیلبریک هستیم و شاید داستان کاملاً به پایان نرسیده باشد. در مناطقی مانند اتحادیه اروپا، قوانین جدیدی مانند قانون بازارهای دیجیتال، اپل را مجبور می‌کند که به سایدلودینگ و فروشگاه‌های اپلیکیشن شخص ثالث اجازه فعالیت دهد، مفاهیمی که جیلبریک پیشگام آن‌ها بود.
در پایان، جیلبریک فقط از بین نرفت. پیروز شد! اپل بهترین ایده‌ها را جذب کرد، آن‌ها را مشروعیت بخشید و صحنه زیرزمینی را به حال خود رها کرد تا به تدریج محو شود. حتی عمل مشابه در اندروید، یعنی روت کردن نیز به نظر می‌رسد که کم‌رنگ شده است، بنابراین واقعاً تعجب خواهیم کرد اگر دوباره شاهد چیزی شبیه به دوران طلایی جیلبریک باشیم.
