اهدای خون، پلاسما و اندام‌های بدن، هر سال جان افراد بی‌شماری را نجات می‌دهد. با این حال، بر اساس یک پژوهش تازه از دانشگاه کلگری در کانادا، ممکن است در آینده حتی برش‌های ناخن پا نیز به عضوی نجات‌بخش تبدیل شوند.
گروه پژوهشی این دانشگاه در حال جمع‌آوری ناخن پای داوطلبان (فقط از میان شهروندان کانادایی) برای مطالعه نوعی از سرطان ریه است که منشأ آن در اندام‌های فوقانی بدن قرار دارد، نه در پاها. در حالی‌که مصرف دخانیات همچنان عامل اصلی بروز سرطان ریه محسوب می‌شود، این بیماری تهاجمی در بسیاری از افرادی که هرگز سیگار نکشیده‌اند نیز بروز می‌کند. یکی از این بیماران، وکیل «اِمی بوسیو» است که در ۴۷ سالگی و پس از ابتلا به سرفه‌ای مداوم، تشخیص سرطان ریه دریافت کرد.
او گفت: «من هیچ‌وقت سیگار نکشیدم، حتی یک‌بار هم نه. همیشه تغذیه سالم داشتم و از تناسب اندامم مراقبت می‌کردم. با خودم گفتم، محال است سرطان ریه داشته باشم. این خبر برایم تکان‌دهنده و ویرانگر بود، لحظه‌ای که با هیچ واژه‌ای نمی‌توان آن را توصیف کرد.»
پس از کنار گذاشتن فعالیت وکالت برای تمرکز بر درمان، او با «دکتر آرون گودرزی» آشنا شد. این زیست شیمی‌دان سرپرست گروهی میان‌رشته‌ای از دانشمندان در دانشگاه کلگری است که بر مطالعه عوامل محیطی مؤثر در ابتلا به سرطان ریه، از جمله قرارگیری در معرض گاز رادون، تمرکز دارند. این گاز طبیعی، بی‌بو و بی‌رنگ است اما خاصیت پرتوزا دارد. پس از استعمال دخانیات، قرارگیری در معرض رادون دومین عامل مرگ‌بار در ابتلا به سرطان ریه به شمار می‌آید. با این حال، قوانین فعلی غربالگری سرطان ریه در کانادا هنوز نمی‌توانند قرارگیری در معرض رادون را به عنوان یک شاخص خطر در نظر بگیرند، زیرا افراد به ندرت می‌توانند میزان تماس خود با این گاز را در طول دهه‌ها، مانند سابقه استعمال دخانیات، به دقت گزارش کنند.
راه‌حل احتمالی در ناخن‌های پا قرار دارد. دکتر گودرزی در حال حاضر در پی جذب داوطلبان برای مطالعه‌ای بزرگ‌تر است که می‌تواند شکاف‌های مهم داده‌ای را در زمینه برآورد خطر ابتلای افراد به سرطان ریه ناشی از قرارگیری طولانی‌مدت در معرض رادون پر کند. برای تحقق این هدف، او به نمونه‌هایی از ناخن پای شهروندان کانادایی نیاز دارد.
گودرزی می‌گوید: «ما دریافته‌ایم که ناخن‌های پا حاوی اطلاعات بلندمدت درباره قرارگیری بدن در معرض مواد سمی پرتوزا در محیط مانند گاز رادون هستند. ناخن‌ها همانند آرشیوی از سوابق قرارگیری بدن در معرض این مواد عمل می‌کنند. پس از استنشاق رادون، این گاز به سرعت به نوع خاصی از سرب پرتوزا تبدیل می‌شود. بدن انسان با این سرب همانند سایر انواع سرب رفتار می‌کند و آن را در بافت‌هایی با روند ریزش کند، مانند پوست، مو و ناخن‌ها، ذخیره می‌کند.»
در یک پژوهش مقدماتی که این هفته در Environment International منتشر شد، دکتر گودرزی و همکارش «دکتر مایکل ویزر» به عنوان محققان اصلی مشترک، نشان دادند که اندازه‌گیری میزان سرب پرتوزا در ناخن‌های پا می‌تواند روشی مؤثر برای تخمین میزان تماس طولانی‌مدت با گاز رادون باشد.
ویزر، فیزیک‌دان دانشگاه کلگری، توضیح داد: «ما معتقدیم موفق به کشف روشی دقیق و قابل اندازه‌گیری برای سنجش قرارگیری بلندمدت افراد در معرض رادون شده‌ایم. در این پژوهش از ترکیب اپیدمیولوژی دوز تابش شخصی‌سازی‌شده و طیف‌سنجی جرمی با رقیق‌سازی ایزوتوپی استفاده کردیم تا مقادیر بسیار اندک محصولات فروپاشی رادون را با دقت بالا اندازه‌گیری کنیم. ما ایزوتوپ‌های سرب را در نمونه‌های ناخن پا مورد آزمایش قرار دادیم و اثبات کردیم که این نمونه‌ها می‌توانند ابزاری کمی برای تعیین میزان مواجهه مادام‌العمر هر فرد با رادون باشند.»
شرکت‌کنندگان در این پژوهش مقدماتی از میان هزاران فردی انتخاب شدند که پیش‌تر در پروژه ملی Evict Radon کانادا ثبت‌نام کرده بودند. اکنون پژوهشگران امیدوارند تا در مرحله بعدی، حدود ۱۰,۰۰۰ نفر از سراسر کشور را به این طرح جذب کنند. داوطلبان باید خانه‌های خود را از نظر وجود رادون آزمایش کرده و سپس برش‌های ناخن پای خود را برای تحلیل ارسال نمایند.
دکتر گودرزی می‌گوید: «اگر نتایج این مطالعه تأییدی موفقیت‌آمیز باشد، می‌تواند چهره آینده پیشگیری از سرطان در کانادا را دگرگون کند. این داده‌ها ممکن است مبنای شواهدی قرار گیرند که به موجب آن بیماران بیشتری، به‌ویژه کسانی که سرطان ریه‌شان ناشی از دخانیات نیست، بتوانند در برنامه‌های غربالگری و تشخیص زودهنگام نجات‌بخش شرکت کنند.»
در این پژوهش ذکر شده است که از هر پنج بیمار مبتلا به سرطان ریه در کانادا، دو نفر شرایط لازم برای ورود به برنامه‌های فعلی غربالگری را ندارند و نیمی از مبتلایان هرگز سیگار نکشیده‌اند؛ در حالی‌که نیم دیگر یا بسیار کم سیگار کشیده‌اند یا مدت زیادی از ترک آن‌ها گذشته است، به‌گونه‌ای که استعمال دخانیات به‌تنهایی نمی‌تواند عامل اصلی تلقی شود.
بوسیو در پایان گفت: «مردم باید بدانند که هر کسی که ریه دارد، می‌تواند به سرطان ریه مبتلا شود. من از پژوهشی که آزمایشگاه گودرزی در حال انجام آن است، صمیمانه قدردانی می‌کنم.»
