در جنگل‌های پاناما، حشره‌ای به نام حشره ماتادور (Bitta alipes) اغلب شبیه کسی به نظر می‌رسد که دست تکان می‌دهد. این حشره با استفاده از زائده‌های قرمز رنگ روی پاهای عقبی خود، حرکات پیچیده و مرموزی اجرا می‌کند. پژوهش تازه‌ای که امروز در مجله Current Zoology منتشر شده نشان می‌دهد این «رقص پا» در واقع کارکردی جدی دارد: دور نگه داشتن شکارچیان.
پیش‌تر دانشمندان تصور می‌کردند که این تکان دادن پاها نوعی رفتار جلب جفت است. اما آزمایش‌ها نشان دادند هیچ ارتباطی با جفت‌گیری یا رقابت ندارد، زیرا هم نرها و هم ماده‌ها چنین حرکاتی انجام می‌دهند.
در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴، پژوهشگران برای آزمایش فرضیه، پرچم‌های قرمز را به پاهای عقبی جیرجیرک‌ها وصل کردند تا واکنش پرندگان شکارچی را بسنجند. پرندگان از نزدیک شدن به این جیرجیرک‌های «مقلد ماتادور» خودداری کردند؛ نشانه‌ای روشن که این پرچم‌ها ابزاری دفاعی‌اند نه جنسی.
برای بررسی بیشتر، تیمی از مؤسسه تحقیقات استوایی اسمیتسونیان (STRI) این حشرات را در معرض دو گروه متفاوت از بندپایان قرار داد: مانتیس‌های شکارچی و کاتیدیدهای بی‌خطر. آنها نزدیک به سه هزار حرکت تکان پا را ثبت کردند. نتایج نشان داد که در حضور مانتیس‌ها، حشرات ماتادور هفت برابر بیشتر پاهایشان را تکان می‌دهند، در حالی‌که نسبت به کاتیدیدها تقریباً بی‌تفاوت بودند. جالب‌تر اینکه مانتیس‌ها به سراغ حشراتی که فعالانه پا تکان می‌دادند، نمی‌رفتند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که این رفتار نوعی واکنش ضدشکارچی است که تنها در شرایط خطر به‌کار گرفته می‌شود.
برای یافتن نمونه‌های مشابه، محققان مشاهدات میدانی در پاناما را بررسی و همچنین فیلم‌های آنلاین را جست‌وجو کردند. آنها دست‌کم پنج گونه‌ی دیگر با پاهای پرچم‌دار یافتند که رفتاری مشابه نشان می‌دادند. این موضوع از وجود یک راهبرد تکاملی گسترده در میان حشرات گیاه‌خوار مناطق استوایی حکایت دارد.
افزون بر این، همه‌ی این حشرات پرچم‌دار از پیچک‌های سمی گل ساعتی تغذیه می‌کنند. حرکات نمایشی آنها می‌تواند راهی برای نمایش دفاع شیمیایی‌شان در برابر شکارچیان باشد. با این حال، هنوز مشخص نیست این نمایش چگونه حملات را کاهش می‌دهد؛ آیا پیامشان چیزی شبیه به «من سمی هستم» است یا می‌کوشند با حرکات اغراق‌آمیز مهاجمان را بترسانند؟
اومات سومجی، زیست‌شناس تکاملی و از نویسندگان این پژوهش می‌گوید: «ما بیش از آنکه پاسخ یافته باشیم، پرسش‌های تازه‌ای پیش رو داریم. اما همین جذابیت مطالعه‌ی حشرات است؛ صدها هزار گونه وجود دارد که بسیاری از آنها کاملاً ناشناخته‌اند و هر بار که دقیق‌تر نگاه می‌کنیم، رفتارهایی کشف می‌کنیم که نگاه ما به تکامل را تغییر می‌دهد.»
